Srednjovekovna srpska istorija i dan danas se čuva u selu koje se nalazi u srcu Šumadije
Iz ravne Gruže diže se veličanstveni krš na kom se nalaze ostaci starog grada u koji su se Srbi sklanjali od neprijatelja.
Pojedini istoričari kažu da je tada Borač imao više stanovnika nego London, a tokom vekova u njemu su živeli carevi, kraljevi i vlastelini. Prema arheološkim istraživanjima grad je star oko dve hiljade godina, a Srbi su ga podigli na rimskim temeljima.
Borač, staro selo usred Šumadije, čuveno je po Boračkom kršu, ostatku ugašenog vulkana, koji je nastao pre 20 miliona godina. Na njemu su tvrđave gradili Kelti, Rimljani, Vizantinci i Srbi i kao takvo je ucrtano na mapi sveta.
Borač je star dve hiljade godina, a ime je dobio po borbenom duhu lokalnog stanovništva. Izgradnji grada i njegovoj slavi najviše je doprineo despot Stefan Lazarević koji je na tom mestu sa Dubrovčanima potpisao Sporazum o slobodnoj trgovini.
Grad je bio podeljen na tri dela: gornji za vlastelu, srednji za činovnike i vojsku i donji za stanovništvo. Grad je bio vojno-strateško uporište. Zbog geografskog položaja važio je za neosvojivu tvrđavu. Jedan mletački kartograf ucrtao ga je u mapu sveta.
U Boraču su postojala dva manastira i devet crkava. Groblje se prostiralo na oko pola hektara. Spomenici su prvobitno bili napravljeni u jarkim bojama i imali su određena obeležja: ako je sahranjen drvoseča – sekira, ako je vojnik – šajkača.
Borački krš progklašen je za spomenik prirode i pod zaštitom je države.
Jedinstveno groblje na Balkanu
Ispred crkve, na stazi koja vodi do vrha Boračkog krša nalazi se groblje koje je po obiliku i broju spomenika jedinstveno na Balkanu. To je još jedan dokaz da je Borač nekada bio pun ljudi.
„Groblje obuhvata prostor oko pola hektara, a na njemu se uzdiže nekoliko stotina spomenika, stećci zvani „kapačari“ zbog svog jedinstvenog vrha. Kamen je nabavljan u majdanima Boračkog krša, a gradili su ih vešti lokalni majstori. Iako je vreme odnelo svoj danak, jasno se može videti da su svi ti spomenici nekada davno prvobitno bili napravljeni u jakim bojama, što je verovatno bila fascinantna slika. Na spomenicima se mogu videti i određena obeležja, ako je sahranjen drvoseča onda sekira, ako je vojnik onda šajkača“, rekao je veroučitelj iz ovog šumadijskog sela.
Iako je dugo odolevao neprijatelju, Borač je pao pod Turcima 1438. godine, a iako su ga osvojili grad nisu koristili. Danas su na tom mestu ostale samo ruševine koje govore o slavnoj prošlosti i velikim borbama koje su vođene na ovom području. Borački krš proglašen je za Spomenik prirode i pod zaštitom je države. Godišnje ga obiđe na hiljade ljudi koji su fascinirani specifičnim stenama vulkanskog porekla, ali i bogatom istorijom ovog kraja.
Selo Borač na mapi:
Izvor: region.alo
